Ik had de eer om geïnterviewd te worden door Bij-Eva. Coach en schrijfster. Het was een heel fijn en open gesprek waarin voor mij heel belangrijke thema’s aan bod kwamen. Dankjewel Eva! Lees hier het hele portret:
Wendy Hoogendijk: Rotterdamse theatermaker, actrice en zangeres. En wat voor één. Wendy is goed in wat ze doet! Maar ze is ook zoveel meer dan dit. Ik heb Wendy leren kennen als een bijzondere vrouw die vanuit een waanzinnig groot hart en waanzinnige creativiteit mooie dingen creëert die altijd haar maatschappelijke betrokkenheid tonen. Wendy heeft het talent om het donker licht te maken. Om het zwaarste draagbaar te maken. Om dat wat lelijk is mooi te maken. Wendy zoekt datgene op waar anderen zich juist vandaan bewegen. Ze geeft een gezicht aan mensen met een label en maakt zo van ‘de zwerver’, ‘de verslaafde’ en ‘de vluchteling’ een mens. Als iedereen ook maar een klein beetje leert van Wendy en haar grote hart, dan is de wereld denk ik echt een stukje mooier.
Enkele maanden geleden heb ik Wendy’s voorstelling Radiostilte mogen bekijken. Een persoonlijke, intieme, verrassend humoristische en knappe voorstelling over het verlies van haar vader na een verkeersdelict en het (rouw)proces dat hierop volgde. Een voorstelling met grote maatschappelijke waarde waarin zelfs zoiets lelijks als de dood iets moois wordt, zónder het verdriet ervan weg te maken. Wat ik toen nog niet wist, is dat Radiostilte slechts één voorbeeld is van deze kracht van Wendy. Met Radiostilte doet zij het met haar eigen verhaal, in ander werk vertelt zij het verhaal van bijzondere anderen. Wendy heeft een bovenmatige interesse in de underdog. Of je nu vluchteling, dakloze, verslaafde of bejaarde bent: Wendy ziet je zonder filter. Ik vond het bijzonder verfrissend om te zien hoe makkelijk het kan zijn om geen brug te hoeven slaan. Om door armoede of problemen heen te kijken. Om de mensen te zien, onder al het gedoe. Dat kan Wendy als geen ander.
Dit gesprek ga ik blanco in. Ik wil me laten verrassen door het verhaal van Wendy zelf. Dat blijkt de goede keus. Wendy vraagt mij: ‘Zal ik je vertellen over de motivatie van waaruit ik werk?’ ‘Graag!’
‘Ik ben altijd heel nieuwsgierig. Ik wil weten wat mensen beweegt en wat er achter een glimlach of een blik zit. Daarnaast heb ik een bijzondere interesse, fascinatie bijna, voor de underdog. Voor diegene die zichzelf, bewust of onbewust, aan de rand van de samenleving zet. Mijn projecten zijn eigenlijk manieren om mijn nieuwsgierigheid te voeden en om zelf het leven beter te begrijpen. Ik vind het magisch als ik een maatschappelijk thema in een mooi artistiek jasje kan gieten.’
Hoe combineer je die twee, ogenschijnlijk verschillende, werelden?
‘Op verschillende manieren. Ik kan zelf op het podium staan en spelen en zingen over mijn eigen verhaal zoals ik doe in Radiostilte, maar geef ook specifieke doelgroepen een plek op het podium. Zo heb ik een groep gedetineerden geregisseerd in Robin Hood, een voorstelling over goed en fout. Met dak- en thuislozen heb ik een voorstelling gemaakt over het ware kerstgevoel. Steeds ontstaat er zoiets prachtigs. Het is niet alleen de moeite waard om de verhalen van deze mensen te delen, ze blijken ook iedere keer zoveel talent te hebben. Het zijn bijvoorbeeld prachtige vertellers of ze kunnen heel ontroerend zingen.’
Waar komt jouw interesse in deze verhalen vandaan?
‘Toen ik vijftien of zestien was heb ik in Roemenië een kindertehuis bezocht. Dat was de eerste heftige confrontatie die ik had met hoe oneerlijk het leven kon zijn. Al die kinderen waren alleen en kregen zo weinig liefde. Het contrast met mijn leven was zó groot. Dat plantte een zaadje: ‘Hoe kan ik mijn passie voor theater en fascinatie voor de verschillen in de wereld laten samenkomen en daarmee iets in beweging zetten?’ Een paar jaar later maakte ik kennis met Maarten. Een straatkrantverkoper met grote baard en ontelbare buttons op zijn jack die jarenlang bij metrostation Beurs krantjes verkocht. Hij fascineerde me enorm. Steeds als ik hem zag dacht ik: ‘Waarom staat hij daar? Wat gaat er in hem om? Wat denkt hij van de maatschappij? Wat is zijn verleden? Heeft hij kinderen?’ Het liefst wilde ik hem dat allemaal vragen. In het derde jaar van mijn theateropleiding bedacht ik dat ik met hem wilde samenwerken. Hij heeft zelfs de hoofdrol gespeeld in mijn afstudeervoorstelling. Maarten bleek een fantastische acteur en hij vond het ontzettend leuk om mee te werken in het artistieke proces. Hij bleek ook heel komisch te zijn en gevoel voor timing te hebben. Op beeld was hij zo krachtig, hij ontroerde mensen. Het duurde even voor ik door zijn muur gebroken was, maar daaronder zat zo’n warme, lieve man. Ik heb een heel bijzondere band met hem opgebouwd. Helaas is hij tijdens dit proces overleden, in de Rotterdamse metro. Dat was zo heftig. Ik dacht dat hij onverwoestbaar was. Ik heb de beelden van hem wel in mijn voorstelling gebruikt. Hierdoor werd de voorstelling een soort ode aan hem.’
Wat haal jij uit deze voorstellingen en samenwerkingen?
‘Werken met bijzondere doelgroepen brengt mij steeds weer terug naar de essentie. Bijvoorbeeld tijdens de voorstelling met daklozen over het ware kerstgevoel. Eén van de spelers vertelde over een kerstavond waarop hij in het Vondelpark in zijn eentje op een bankje zat. Er kwam een man naast hem zitten met een boterham met kaas. De man vroeg hem: ‘Wil je misschien de helft?’ Ze hebben de boterham gedeeld en gepraat. Deze man kon het ware kerstgevoel ervaren door een goed gesprek en een halve boterham met kaas. Dit raakte me zo ontzettend. Ik kan het bijna niet vertellen zonder weer geëmotioneerd te raken. Want is dat niet waar het over gaat? Niet alle poespas er omheen, het gaat om samenzijn.’
Wat maakt dat het jou lukt om tot deze doelgroepen door te dringen?
‘Dat vind ik moeilijk te zeggen eigenlijk. Het is altijd weer een zoektocht, maar wat ik wel altijd doe is echt luisteren naar de verhalen en de mensen achter de verhalen. Ik probeer iedereen vanuit het positieve te benaderen en naar talenten te kijken in plaats van naar problemen. Misschien dat mensen zien dat ik oprecht nieuwsgierig ben, los van wat we met de verhalen gaan doen. Ik zie ons als hetzelfde, we zijn toch allebei mens? Doordat mensen zich serieus genomen voelen en merken dat we echt samen iets gaan creëren bouwen we een band op. Ik ben ook niet bang mezelf of mijn gevoel te laten zien. Ze mogen zien dat ik geraakt word of dat ze me ongelofelijk laten lachen. Samen emoties ervaren doet verbinden. Zo leren we elkaar kennen. Een jongen waarmee ik werkte uit de daklozenopvang gebruikte dagelijks. Behalve op maandagen, omdat hij scherp wilde zijn bij onze repetitie. Dat maakte me zo trots! Natuurlijk mag hij dat weten. Dezelfde jongen zie ik nog regelmatig in de stad. Hij vertelt me dan dat hij nu muziek schrijft en optreedt in de Pauluskerk. Hij is enorm gedreven.’
Deze voorbeelden laten zien dat het soms groter wordt dan je show.
‘Klopt, en daar doe ik het ook voor. De ontmoetingen, het proces, wat het teweeg brengt en welke impact het heeft op de eigenwaarde van de mensen met wie ik werk. Dat is goud waard. Ook als ik zie dat er na voorstellingen in de foyer gesprekken ontstaan tussen het publiek en bijvoorbeeld dak- en thuislozen, dan ben ik zo dankbaar. Mensen die elkaar in het normale leven voorbij lopen, kwamen nu tot elkaar. Dat was bijna nog waardevoller dan de voorstelling zelf. Het is vaak wel een hele uitdaging om daar te komen hoor. Soms hebben spelers gedronken, maken ze ruzie met elkaar of komen ze helemaal niet opdagen. Ik moet best flexibel zijn en kan het lang niet altijd alleen. Maar ja, als je er dan staat met die groep en de ontlading voelt als het slaagt dan geeft het driedubbele voldoening!’
In juni 2017 bracht Wendy samen met componist Freek Dicke en band haar eerste album ‘Radiostilte’ uit in het MAASpodium Rotterdam. In oktober ging de gelijknamige autobiografische theatersolo in première in het Isala Theater. Haar voorstelling is dit en komend seizoen door het land te zien en te boeken door theaters, organisaties en bestuursorganen. Radiostilte speelt momenteel o.a. voor de Politie Noord-Holland, het Openbaar Ministerie, Slachtofferhulp Nederland en de Raad van Rechtspraak. Bron en speellijst: www.wendyhoogendijk.nl
Word je vaak geraakt door wat je ziet en hoort van mensen?
‘Het raakt me heel vaak. Vorig jaar was in een vluchtelingenkamp op Lesbos waar ik, in samenwerking met Stichting Bootvluchteling, portretten maakte van vluchtelingen. Ik wilde de veerkracht en talenten van vluchtelingen in beeld brengen. Eén van de jongens had veel humor en een enorm talent voor voetbal. Een meisje kon vreselijk mooi tekenen, al deed het haar veel verdriet dat ze nu niets met haar talent en ambitie kon doen. Hun verhalen raakten me ontzettend. Alleen doordat wij op een andere plek geboren zijn, zijn onze kansen in het leven zo anders. Wat is het oneerlijk, maar wat is het ook mooi dat ik iets met deze verhalen kan doen. Dat ik anderen bewust kan maken van wat er speelt. Dat ik een aantal vluchtelingen een gezicht heb kunnen geven. De portretten die ik heb gemaakt worden door Stichting Bootvluchteling gebruikt voor presentaties op scholen, op hun netwerk en ze staan op hun website. Mede dankzij de geweldige cameraman Ward Hopstaken zijn het prachtige portretten geworden.’
Jouw missie is de zwakkeren van de samenleving een gezicht geven, zoals je bijvoorbeeld bij Maarten ook gedaan hebt. Wil je wel eens meer doen?
‘Heel vaak. Ik denk ’s avonds altijd aan de verhalen die ik heb gehoord. Toen ik thuiskwam van het vluchtelingenkamp kon ik twee dagen alleen maar apathisch op de bank zitten. Ik kon de ellende niet loslaten. Tegen het meisje dat zo goed kon tekenen had ik ook het liefst gezegd: ‘Kom maar met mij mee’. Nu zit ze gelukkig bij een gezin in Almelo. Dus ja, het is altijd zoeken naar de juiste balans. Maar ik zoek het ook zelf op. Ik wil het altijd zelf zien, voelen, ervaren om er iets moois mee te kunnen maken.’
Je gevoeligheid maakt dat je je betrokken voelt, maar doet soms ook zeer.
‘Mijn intense gevoel zet mij in beweging. Daar ga ik iets mee doen. Vanuit onmacht en verdriet ontstaat de kracht om iets te maken. Het helpt me dus ook vooruit.’
Is vanuit dat gevoel ook Radiostilte ontstaan?
‘Zeker. Radiostilte is ontstaan vanuit een veelheid aan ‘grote’ emoties, waarvan ik niet wist wat ik ermee moest. Ik dacht: ‘laat ik erover gaan schrijven’. Het werd een voorstelling over de maatschappij, over omgaan met de dood en over mijzelf in de maatschappij. Deze voorstelling had een andere vorm dan ik gewend was, maar werd gedreven door dezelfde motor. Ik wilde begrijpen.’
Wat heeft de show je opgeleverd?
‘Door Radiostilte is er iets moois ontstaan uit iets lelijks. Niet alleen voor de mensen die de show zien, maar ook voor mij persoonlijk. Tijdens het schrijven ben ik onderzoek gaan doen naar mijn vader en ik leerde zoveel over hem. Ik wist bijvoorbeeld niet dat mijn vader in zijn pubertijd een piratenradiozender had. Pas tijdens mijn onderzoek hoorde ik verhalen van vrienden van mijn vader over ‘Radio Internationaal’. Alle verhalen bij elkaar, inclusief de door mijn vader getekende flyer, zorgden ervoor dat ik mijn vader opnieuw leerde kennen, terwijl hij al dood was. Dat vind ik zo mooi. Dat wil ik zo graag uitdragen. Wat is dood? Mijn vader is voor mij opnieuw gaan leven’.
Ben je anders over het leven gaan denken?
‘Ik sta wel anders in het leven ja. Ik probeer zoveel mogelijk te leven. Ik wil alles eruit halen. Het leven kan kwetsbaar zijn en zomaar voorbij zijn. Het is me nog kostbaarder geworden.’
Had je de maatschappelijke impact van Radiostilte verwacht?
‘In de eerste instantie niet, omdat ik het voor mijn eigen verwerking ben gaan schrijven. Later dacht ik: ‘Hoe mooi zou het zijn als ik kan spelen voor mensen aan de andere kant van het verhaal?’ Ik zou het mooi vinden als nabestaanden en professionals dichter bij elkaar komen door mijn verhaal. Dat het Openbaar Ministerie nu interesse heeft in mijn voorstelling om aan officieren en rechters te laten zien vind ik heel bijzonder. Begrijp me niet verkeerd: De dood van mijn vader is nergens goed voor geweest en was totaal zinloos, maar wat eruit voort gekomen is, daar kan ik nu wel dankbaar voor zijn.’
Wat zijn je ambities, je dromen?
‘Ik wil vooral doorgaan met het opzoeken van verborgen verhalen. Doorgaan met mooie dingen maken. Aan alle kanten iets teweeg brengen. Ik wil graag weer met gedetineerden en daklozen werken en volgend jaar komt er een voorstelling met een groep bejaarden. Dat wordt geweldig!’
Britt wil jou vragen: ‘Wat is te serieus om grapjes over te maken?’
‘Ik denk niets! Zolang het met respect gebeurt vind ik dat je de slappe lach mag krijgen over alles! Ik heb het meest serieuze onderwerp uit mijn leven gepakt en heb hier in mijn voorstelling ook humor aan toegevoegd. Mijn gedachte is: ‘Laten we overdag lachen waar we ’s nachts om huilen’. We hebben humor nodig, het is voor veel mensen een overlevingsstrategie’.
Ook wil Britt je vragen: ‘Welke rollen vind je fantastisch en vervul je graag in je leven?’
Dat zijn er zoveel. Ik speel graag de rol van de nieuwsgierige onderzoekende regisseur. Maar ook die van goede vriendin, dochter en zus. Ik hoop ooit een goede partner en moeder te zijn. En ik hoop dat ik de rol blijf spelen van de persoon die buiten de gebaande paden wandelt. Dat ik mijn eigenwijsheid, koppigheid en nieuwsgierigheid blijf houden. Dat ik altijd even achter de Schouwburg blijf kijken om te zien wie er op het stoepje staan te roken.’
Wat wil jij aan een volgend portret vragen?
‘Waar geloofde je vroeger heilig in en is dat nu nog steeds zo? Zo niet, hoe komt dat? En hoe vaak geloof jij je eigen gedachten?’
Tot slot
Bedankt Wendy! Voor een verrassend en liefdevol gesprek en de bijdrage die je levert. Te gek! De vragen van Wendy neem ik mee naar mijn volgende interview.
Wil je meer weten over Wendy? Of ken of ben jij zelf iemand met een bijzonder verhaal of inspirerende levensvisie? Neem dan contact met mij op via e-mail, telefoon of het contactformulier. Het lijkt me super om je te ontmoeten!